سامانه منبع­ یاب یکی از سامانه­ های دوازده­گانه نظام نوین اطلاعات پژوهش­های پزشکی ایران (نوپا) می­باشد. این سامانه ابزاری برای تسهیل دستیابی به فهرست کتاب­ها، مجلات و راهنماهای بالینی موجود در پایگاه­ها و منابع اطلاعاتی الکترونیکی قابل دسترس در شبکه علمی وزارت بهداشت و دانشگاه­های علوم پزشکی کشور به شمار می­رود، همچنین می­توان از آن به عنوان ابزاری مناسب برای شناسایی، انتخاب و اعتبارسنجی مجلات نیز استفاده کرد. هم­اکنون این سامانه از طریق آدرس rsf.research.ac.ir قابل دسترسی است.
 
 مجلات علمی موجود در سامانه شامل تمام مجلات علمی معتبر و مورد اشتراک وزارت بهداشت از ناشرین مختلف، مجلات با دسترسی رایگان (Open source) و مجلات نمایه شده در بانک­های اطلاعاتی معتبر نظیر Embase، Scopus، Pubmed، ISI و مجموعه ی DOAJ است.

کتاب هایموجود در سامانه شامل کتاب­های مورد اشتراک وزارت بهداشت از ناشرین مختلف و کتاب­هایی با دسترسی رایگان (Open Source) می­باشد.

سامانه منبع یاب علاوه بر مجلات و کتاب­ها، شامل راهنماها، فیلم­ها، تصاویر آموزشی و بانک­های اطلاعاتی الکترونیکی مورد اشتراک وزارت بهداشت نیز است.

اهداف ایجاد سامانه منبع یاب:

1-      تهیه فهرست کامل و به روز منابع مورد اشتراک وزارت بهداشت

2-      فراهم­سازی امکان جستجوی کلیدواژه­ای، بازیابی الفبایی و موضوعی مجلات و کتاب­ها و راهنماهای بالینی آموزشی
راه اندازی این سامانه به محققان و کاربران کمک می­کند که اگر در جستجوی منبعی از جمله مجله، کتاب و یا راهنمای آموزشی خاصی می­باشند، بتوانند پایگاه­های اطلاعاتی که آن مجلات و کتاب­ها و ... را ارائه می­دهند را شناسایی نمایند. همچنین از طریق این سامانه می­توان به اطلاعاتی از قبیل عنوان، حوزه موضوعی، ناشر، پایگاه نمایه کننده منبع و در مورد مجلات به اطلاعاتی بیشتر شامل شاخص­های رتبه بندی و ارزیابی دست یافت و یا اینکه از مورد اشتراک بودن منابع و پایگاه­های اطلاعاتی توسط وزارت بهداشت آگاهی پیدا کرد.

امکانات ویژه این سامانه:

در قسمت بالای این سامانه چند زبانه با امکانات منحصر به فرد از قبیل جستجوی ساده، جستجوی پیشرفته، جستجوی موضوعی و جستجو براساس رتبه بندی Scopus و ISI در اختیار پژوهشگران قرار دارد.

 
 

شاخص­های ارزیابی و رتبه بندی مجلات در اسکوپوس نظیر CiteScore، SNIP، SJR و چارک­های چهارگانه هر مجله (Q1، Q2، Q3، Q4) در بهترین گروه موضوعی مربوطه را نمایش می­دهد، تا مجله­ای مناسب برای انتشار مقاله جستجو، بازیابی و انتخاب شود.

در این سامانه می­توان از نتایج مورد جستجو و بازیابی شده خروجی اکسل نیز تهیه کرد و یا اقدام به چاپ صفحه جاری از جستجو نمود.

جستجوی ساده :

در جستجوی ساده با وارد کردن اطلاعات فیلدهای جستجو می­توان به جستجوی مجله، کتاب و یا راهنمای مورد نظر پرداخت و به متن مقالات و کتاب­ها و محتوای راهنما دسترسی یافت. نیازی به کامل کردن تمامی موارد جستجو نیست و فقط با تکمیل یکی از کادرهای جستجو می‌توان نتایج جستجو را مشاهده نمود.

جستجو در این سامانه به صورت بلادرنگ بوده و به محض تایپ قسمتی از واژه مورد نظر، منابعی که این واژه در عنوان آن­ها وجود دارد ظاهر می شوند. به عنوان مثال اگر می خواهید بدانید که مجله Lancet  از طریق کدام یک از پایگاه­های اطلاعاتی مشترک در دانشگاه علوم پزشکی بیرجند قابل دسترس می­باشد می­توانید در بخش عنوان واژه Lancet را وارد نمایید و لیستی از منابعی که در عنوان آن­ها این واژه وجود دارد نمایان خواهد شد. می­توان نتایج را به کتاب، مجله و یا راهنما و یا از لحاظ دسترسی به مشترک، رایگان و یا غیرمشترک محدود نمود. همچنین برخی از شاخص‌های علم‌سنجی پایگاه های ISI وScopus  نمایش داده می‌شود. در این جستجو، مطابق شکل، در مجموع تعداد 14 عنوان منبع با واژه Lancet بازیابی شده است.  
 
مجلات بازیابی شده در جدول نتایج به­طور پیش فرض از بالاترین تا پایین ترین مقدار ضریب تأثیر مجلات مرتب شده ­اند. با کلیک روی نشانه فلش بالا و پائین هر ستون، می‌توانید چیدمان (Sorting) نتایج صفحه را برای همان ستون، صعودی و یا با یک کلیک دیگر، به صورت نزولی تغییر دهید.هر مجله علاوه بر عنوان شامل حوزه موضوعی، فراهم­کننده، پایگاه نمایه کننده و شاخص­های رتبه بندی و ارزیابی نیز می­باشد. با کلیک برروی هر عنوان بازیابی شده می­توان به وب­سایت منبع موردنظر مانند تصویر زیر دست یافت. 
 
برای دسترسی به متن کامل کتاب­ها یا مقالات مجلات لازم است روی لینک فراهم­ کننده (Publisher/Holder) آن کتاب، مجله یا راهنما کلیک کرد. پس از بازیابی عناوین، در قسمت فراهم­ کننده لیستی از فراهم­کنندگان هر منبع مشاهده ­می­شود، به­ صورتی که با انتخاب هرکدام از این فراهم ­کنندگان، امکان دستیابی به محتوای منبع موردنظر به صورت جداگانه و در صفحه­ ای مجزا وجود دارد.  
 
صفحه مربوط به فراهم ­کننده ScienceDirect در این جستجو به صورت زیر ارائه می­شود: 
 
 
با کلیک بر روی قسمت Details که در مقابل هر ردیف جدول نتایج درج شده، می­توان به مشخصات بیشتری از منبع موردنظر دسترسی پیدا کرد. اطلاعات بازیابی شده به صورت تصویر زیر نمایش داده می­شود که حاوی اطلاعاتی در رابطه با منبع مورد جستجو می­باشد. 
 

در قسمت جستجوی ساده می­توان به صورت الفبایی نیز به جستجوی منبع (کتاب، مجله، راهنما) موردنظر پرداخت. به صورتی که با انتخاب یکی از حروف لاتین مشخص شده، لیستی از منابعی که با این حرف آغاز می­شوند در جدول نتایج مشاهده می گردند.

جستجوی پیشرفته:

در جستجوی پیشرفته علاوه بر امکاناتی که در جستجوی ساده وجود دارد، می­توان محدودیت­هایی از طریق شاخص‌های علم‌سنجی نیز اعمال نمود.

در جستجوی پیشرفته با وارد کردن هرکدام از قسمت­های مشخص شده شامل عنوان، نویسنده، ISBN و یا ISSN، ناشر، پایگاه نمایه کننده منبع و ورود مقادیری از شاخص­های ارزیابی و رتبه ­بندی موجود مانند Impact Factor، CiteScore، SNIP و SJR می­توان به جستجوی منبع پرداخت. 
 
 
جستجوی موضوعی: 
 
 
 در جستجوی موضوعی می­توان با استفاده از درختواره موضوعی موجود در سامانه، مجله‌های معتبر در حوزه‌ی موضوعی را پیدا کرد. پس از تایپ قسمتی از موضوع، سامانه بلافاصله موضوع مورد نظر را بازیابی نموده و نمایش می­دهد. در صورت وجود علامت بعلاوه (+) در کنار موضوعات، می­توان با کلیک روی آن، زیرشاخه‌های یک حوزه‌ی موضوعی را نیز مشاهده نمود.

رتبه بندیScopus  و رتبه بندی ISI:

در این بخش می­توان کلیه منابع را براساس شاخص­های Scopus و یا ISI جستجو نمود. این اطلاعات به پژوهشگر کمک می­کند تا درباره انتخاب یک مجله برای چاپ مقاله بهترین تصمیم را بگیرد.

 
 
 

پایگاه های اطلاعاتی(Databases):

شامل لیست منابع علمی مختلفی است که وزارت بهداشت مشترک آن ها است که وضعیت دسترسی به این پایگاه ها را نشان می­دهد.            

رنگ ستون Details به تشخیص نوع دسترسی کمک می­کند. رنگ سبز به معنای داشتن اشتراک توسط وزارت بهداشت، رنگ نارنجی دسترسی آزاد، و رنگ خاکستری به معنای نداشتن اشتراک است. حروف موجود در نمادهای سبز، نارنجی و خاکستری در این ستون معنای خاصی دارند و نشان دهنده نوع منبع می­باشند: حرف J بیان کننده مجله(Journal)، حرف B نشان دهنده کتاب (Book)، حرف C نماد  (Consult) و معرف آن است که منبع مربوطه یک راهنما است. حرف D نماد بانک اطلاعاتی (Database)، حرف L بیان کننده بانک های اطلاعاتی داخلی (Local Database)، حرف M نشان دهنده منابع دیداری و شنیداری (Multi Media)، حرف E مشخص کننده منابع پزشکی مبتنی برشواهد  (Evidence Base Medicin) ، حرف F نمادکلمه (Free) و مشخص کننده منابع رایگان می­باشد.  
 
 
همچنین در این قسمت امکان دسته بندی و مشاهده منابع اطلاعاتی به صورت زیر وجود دارد: 
 
 

در پایان لازم است بدانید در این سامانه اطلاعات مجلات، شاخص­های ارزیابی مانند SJR، SNIP و Cite Score به محض تغییر بروزرسانی می­شوند و اطلاعات کتاب­ها نیز به محض انتشار ویرایش جدید در دسترس قرار می­گیرند.

درگردآوری بخشی از مطالب این راهنما، از فیلم آموزشی « معرفی سامانه منبع یاب و طرز کار با آن» که توسط مدیریت اطلاع رسانی پزشکی و منابع علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد تهیه شده، کمک گرفته شده است. 
کپی لینک کوتاه :